سل <توبر کلوز يا تی بی>چيست؟

سل <توبرکلوز يا تی بی>يک بيماری عفونی باکتريايی است که می تواند بر هر نقطه از بدن اثر بگذارد. بيماری سل <توبرکلوز>عمدتا بر شش ها اثر می گذارد - و سل ريوی نام دارد.

آزمايش توبرکولين پوست (که بنام آزمايش مانتو Mantoux نيز شناخته می شود) يکی از آزمايشات استفاده شده برای تشخيص سل <تی بی>است. علت عمده استفاده از آزمايش توبرکولين پوست شناسايی افراد آلوده به باکتری سل <تی بی>، که دچار بيماری فعال آن نيستند، است. اين عفونت سل <تی بی>نهفته نام دارد. همه افراد مبتلا به عفونت سل <تی بی>نهفته دچار بيماری فعال سل <تی بی>نمی شوند.

تست PPD یا تست مانتو عبارتست از تزریق اینترادرمال 0.1 mL از محلول PPD که حاوی  5  واحد توبرکولین است.PPD حاوی پروتئین های مشتق از باسیل سل بوده و دارای  باکتری زنده نمی باشد. بنابر این تزریق آن در خانم های حامله و بیماران دارای نقص سیستم ایمنی ، مشکلی ایجاد نمی کند.این تست به منظور بررسی سابقه تماس و بیماری وبررسی وجود  ازدیاد حساسیت در مقابل باسیل سل بکار می رود.

علت استفاده از اين آزمايش:

 تشخيص عفونت سل <تی بی>نهفته در فردی است که ممکن است در معرض شخصی مبتلا به سل <تی بی>قرار گرفته باشد

 پيش از ايمن سازی با واکسن ب ث ژ

 بعنوان روشی کمکی برای شناسايی بيماری سل <تی بی>فعال. در نتيجه، آزمايش توبرکولين ممکن است بر افرادی انجام شود که: ممکن است با شخصی مبتلا به بيماری سل <تی بی>در تماس بوده باشند

 از گروه های در خطر بالای ابتلا به سل <تی بی>باشند

 از کشورهايی که بيماری سل <تی بی>در آنها شايع است مهاجرت کرده باشند

  بواسطه کارشان در معرض ابتلا به بيماری قرار دارند، نظير متخصصين مراقبت های بهداشتی

 به کشوری سفر خواهند کرد که بيماری سل <تی بی>در آن شايع است

 برای مدت قابل توجهی به کشور/کشورهايی سفر خواهند کرد که خطر ابتلا به سل <تی بی>در آنها بالا است•

 برای مدت قابل توجهی در کشوری که خطر ابتلای به سل <تی بی>در آن بالا است بوده اند.

روش انجام تست PPDیا تست Mantoux

Protein Derivetive)         (PPD= Purified

 روش انجام تست:

1-محل انجام تست : قسمت قدامی ساعد است تزریق داخل درم  انجام می شود. از تزریق در مناطقی از پوست که زخم ، اگزما ، سوختگی دارد خودداری کنید.

* از تزریق زیر پوست یا داخل ورید یا داخل عضله و روی بازو جدا" خودداری نمایید*

2-ابتدا  پوست را  با  الکل ضدعفونی نمایید.صبر کنید تاالکل کاملا خشک شود ( در غیر این صورت  باعث ایجاد مثبت کاذب در تست  می شود) .

3- ویال حاوی PPD را چند بار به آرامی با سر و ته کردن مخلوط کنید و پس از ضدعفونی سر  ویال و خشک شدن آن ،کمی بیش از   0.1 mL ازمحلول را به  داخل  سرنگ انسولین بکشید( به تاریخ انقضا روی ویال PPD توجه نمایید. )

4- در حالی که سر سوزن به سمت بالا قرار دارد، دقیقا 0.1 mL از  محلول را داخل درم تزریق کنید.اگر تزریق صحیح انجام گردد، یک برجستگی به قطر 0.5 تا 1.0 cm در محل تزریق ایجاد می شود.ممکن است پس از خروج سرنگ یک قطره خون خارج شود که مشکلی ایجاد نمی کند . قطره خون را به آرامی و بدون فشار  با یک پنبه یا گاز  خشک و استریل  پاک کنید . 

5- دورمحل تزریق را با خودکار مشخص نموده وتاریخ انجام تست را بنویسید. 

6- اگر در انجام تست مشکلی پیش آمد مانند نشت زیاد مایع از محل تزریق و ... ، می توان بلافاصله ( فقط در همان روز) تست را به طور صحیح در ساعد دیگر بیمار تکرار کرد.

7 -   48 تا 72 ساعت بعد  باید نتیجه تست را بخوانید .

کنتراندیکاسیونها :

در کسانی که واکنش شدید به تست قبلی نشان داده اند.

افرادی که سل فعال دارند.

در افراد با تب بالا یا عفونت شدید مانند سرخک و آبله مرغان و واکسیناسیون جدید MMR در یک ماه گذشته ممکن است واکنش منفی کاذب دیده شود.

*انجام  تست PPD در خانمهای حامله و افراد دارای نقص ایمنی و افراد مبتلا به AIDS اشکالی ندارد.

چه توصیه هایی به بیمار می کنید؟

1- بیمارباید  48 تا 72 ساعت بعد ،جهت خواندن نتیجه تست مراجعه نماید.

2-  بیمار از دستکاری و خاراندن محل تزریق ، کشیدن لیف  و کیسه روی محل تزریق  خودداری کند.

 3- روی محل تزریق را نباید پانسمان کند و از استعمال انواع پواد و کرم ها در محل تست ، خودداری نماید.

 4- شستشو با آب و وضو گرفتن  اشکالی ندارد .

نحوه خواندن و گزارش نتیجه تست PPD :

نتیجه 48 تا 72 ساعت بعد خوانده میشود.

میزان سفتی(Induration) ایجاد شده در محل تزریق بر حسب میلی متر اندازه گیری می شود. 

قطر سفتی ایجاد شده در محل تست رادر جهت افقی(در جهت عمود بر طول ساعد )با یک خودکار مشخص و با خط کش میلی متری اندازه گیری کنید.همانطور که ذکر شد قطر سفتی را اندازه بگیرید نه  قطر قرمزی

 نتیجه را به صورت  مثبت یا منفی Negative ,Positive

          گزارش نکنید. بلکه مقدار سفتی یا induration را بر حسب میلی متر بنویسید . اگر هیچگونه سفتی ایجاد نشده بود بنویسید: "Zero mm"      

ممکن در موارد نادر، واکنش شدید به صورت تاول یا نکروز یا واکنش حساسیت سیستمیک ایجاد شود . که باید در گزارش ذکر شود. (ulceration, necrosis, vesiculation)

اگر بیمار در موعد مقرر مراجعه نکرد یا دیر مراجعه کرد باید گزارش شود : "Not read"

اگر بیمار  دیر مراجعه کرد،مثلا بیش از 10 روز از تست اول ، می توان  دوباره تست را   تکرار کرد ولی باید در ساعد  دست دیگر یادر صورتی که امکان پذیر نبود ،در همان دست   حداقل با  10-5  سانتیمتر فاصله از محل تست اول انجام شود.

مثبت کاذب:

عفونت با سایر مایکوپلاسماها.

واکسیناسیون قبلی   BCG

متد غلط انجام تست

تفسیر اشتباه جواب تست

ویال حاوی PPD اشتباه باشد.

منفی کاذب:

تضعیف سیستم ایمنی مانند شیمی درمانی ، مصرف کورتیکو استروئید

عفونت جدید با TB (کمتر از 8 تا 10 هفته)

عفونت قدیمی TB (سالها قبل)

سن خیلی پایین (کودکان کمتر از 6 هفتگی)

واکسیناسیون با ویروسهای زنده مانند سرخک و MMR در یک ماه گذشته

عفونتهای ویروسی مانند  سرخک و آبله مرغان در یک ماه گذشته

متد غلط انجام تست

تفسیر اشتباه جواب تست

تاریخ ویال حاوی PPD گذشته باشد.

References: CDC,MMWR,june, o9,2000/49(RR06)

راهنماي انجام آزمايش

تستCAMP

1-  هدف :

 شناسايي و افتراق استرپتوكوك گروه B ( آگالاكتيه ) از ساير استرپتوكوكها

2-  اساس آزمايش:

استرپتوكوك گروه B پروتئين خارج سلولي به نام CAMP factor  ترشح مي نمايد كه با بتا ليزين استافیلوکوک ارئوس بصوررت سينرژيك عمل نموده وسبب افزايش ليز گلبول هاي قرمز خون مي شود.

-        حساسيت اين تست بسيار بالا است و حتي سويه هاي بدون هموليز استرپتوكوك گروه B  (در11 %  موارد )، CAMP مثبت مي باشند.

3-  نمونه اوليه :

 - كشت تازه ميكروبي ( 24-18 ساعته )

4- مواد و ابزار لازم :

-       پليت بلاد آگار حاوي 5% خون گوسفند

-       استاف اورئوس بتا هموليتيك ATCC (25923 ) يا استاف اورئوس بتا هموليتيك جدا شده از بيمار

5-  روش انجام كار  :

-       ابتدا در وسط پليت بلادآگار يك خط مستقيم از استاف اورئوس مولد بتا ليزين راكشت مي دهيم.

-       سپس استرپتوكوك مورد نظر را عمود بر خط كشت استاف ارئوس كشت داده بطوريكه اين دو با هم برخورد و تداخل نكنند. (مي توان چند ميكروار گانيسم را به فاصله 4-3ميليمتر كشت داد.)

-       پليت را به مدت 24-18 ساعت در اتوو C ‍35⁰ در حضور O₂ انكوبه مي نماييم.

-       مشاهده هموليز بتا، شبيه نوك فلش، در محلی که  دوسويه استاف اورئوس و سويه مشكوك به هم نزديک می شوند، نشان دهنده تشديد هموليز بتا و تست CAMP مثبت  است.

6-تداخلات :

اگر پليت تست در كندل جار يا اتو CO₂ و يا در شرايط بي هوازي انكوبه شود بعضي از استرپتوكوك هاي گروه A ايجاد واكنش CAMP مثبت مي كنند، بنابراين پليت تست، بايد حتماً در حضور O₂اتوو گذاري شود.

7-  برنامه  QC  :

سويه كنترل مثبت  : استرپتوكوك گروه B

سويه كنترل منفي  : استرپتوكوك گروه A واسترپتوكوك Bovis

منبع : آزمایشگاه مرجع سلامت  كد:W-LM23/00